بررسی عملکرد فنی واحدهای پرورش زنبورعسل در شهرستان فریدونشهر، اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

پرورش و نگهداری زنبورعسل به‌منظور استفاده از منافع غذایی، محیط‌زیستی و اقتصادی آن همواره مورد توجه بشر بوده است، اما امروزه عملکرد صنعت زنبورداری از وضعیت مطلوب برخوردار نیست. بنیادی‌ترین اقدام در راستای دستیابی به وضعیت مطلوب، بررسی و تحلیل وضعیت کنونی عملکرد این حرفه است. بنابراین، مطالعه حاضر وضعیت عملکرد فنی حرفه زنبورداری در شهرستان فریدونشهر را تحلیل و پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت آن ارائه نموده است. داده‌های استفاده شده در این مطالعه از نوع داده‌های اولیه بود که با شیوه مصاحبه حضوری و تلفنی و به‌وسیله پرسشنامه محقق‌ساخته در بهار سال 1401 گردآوری شد. حجم نمونه مطالعه ­شده 140 زنبوردار بود که با بهره‌گیری از نمونه‌گیری طبقه‌ای با انتساب متناسب از میان تمام زنبورداران شهرستان فریدونشهر (N=210) واقع در استان اصفهان انتخاب شدند. به دلیل ماهیت اکتشافی این مطالعه، تنها آمار توصیفی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که میانگین سنی زنبورداران شهرستان فریدونشهر نزدیک به 44 سال بود و تمام آن‌ها را مردان تشکیل می‌دادند. بیش از 52 درصد از پاسخگویان، زنبورداری را به عنوان شغل غیراصلی دنبال می‌کردند. میانگین تعداد کلنی زنبورستان‌ها 140 کلنی بود و میانگین تولید عسل به ازای هر کندو در شهرستان فریدونشهر برابر با 7/9 کیلوگرم بود که بیانگر سطح متوسط عملکرد آن است، اما تولید فرآورده‌های جانبی زنبورعسل از وضعیت مطلوبی برخوردار نبود. در نهایت، راهکارهایی نظیر افزایش انگیزه و توان زنان و جوانان برای ورود به حرفه زنبورداری و افزایش و همگون‌سازی تعداد کلنی واحدهای پرورش زنبورعسل در راستای بهبود وضعیت عملکرد واحدها پیشنهاد می‌شوند.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of the Technical Performance of Beekeeping Farms in Fereydunshahr County, Isfahan

نویسندگان [English]

  • Seyed Erfan Hosseini
  • Ali Akbar Barati
  • Hossein Shabanali Fami
Department of Agricultural Management and Development, Faculty of Agriculture, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Breeding honeybees to utilize their nutritional, environmental, and economic benefits has always been a concern for human societies. However, the beekeeping industry's performance is not currently favorable. The most fundamental action to achieve the desired status is to identify and analyze the current performance of this industry. Therefore, this study aimed to assess the technical performance of beekeeping farms in Fereydunshahr county and provide suggestions to improve their status. The data used in this study were primary data collected through face-to-face and telephone interviews by a researcher-made questionnaire in the spring of 2022. The sample size was 140 beekeepers selected using the stratified sampling method among all beekeepers in Fereydunshahr county (N=210), located in Isfahan province. Due to the study's exploratory nature, only descriptive statistics were used. The results showed that the average age of beekeepers was nearly 44 years, and all of them were men. More than 52% of the respondents followed beekeeping as a side job. The average number of colonies on beekeeping farms was 140, and the average honey production per hive was 9.7 kg, indicating an average level of performance. However, the production of honeybee by-products was not in favorable condition. Finally, suggestions such as increasing the motivation and ability of women and youth to enter the beekeeping profession, and increasing and homogenizing the number of colonies of beekeeping farms are suggested to improve the performance of beekeeping farms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Apiculture
  • Apiary
  • Fereydunshahr county
  • Beekeeping performance
  • Honeybee products

Extended Abstract

Introduction

   Beekeeping has been a part of human society since 4500 B.C, due to the production of valuable bee products (Fels et al., 2019). In addition, beekeeping offers crucial ecological benefits to both natural and agricultural ecosystems (Al-Ghamdi et al., 2017; El Agrebi et al., 2021). Moreover, beekeeping can provide additional job opportunities for poor households and improve their livelihoods (Iseselo et al., 2019). Iran is the world's third-largest honey producer, producing 77,152 tons of honey in 2021, after China and Turkey (FAO, 2023). Based on the latest statistics, the global honey market was valued at almost seven billion USD in 2020. The honey market value of Iran for this year is estimated to be 892 million USD (FAO, 2023). Thus, Iran has the potential to become a significant player in the global market for honey production and supply. Fereydunshahr county, located in Iran, has a diverse ecological system characterized by favorable weather and expansive pastures, making it highly suitable for beekeeping. However, despite its potential, beekeeping in this region remains underdeveloped. The difference in performance between farms in the study area and farms in other regions of the world confirms this issue. To improve the performance of beekeeping farms, the first step is to assess their current status. Hence, this study aims to analyze the technical performance of beekeeping farms in Fereydunshahr county and suggest solutions to improve their technical performance. The results of this study can assist policymakers and beekeeping sector planners in enhancing sector performance.

 

Materials and Methods

   This study is a quantitative research that follows a non-experimental applied approach, using a post-positivist paradigm. It focuses on Fereydunshahr county, located in the west of Isfahan province, and the statistical population consists of 210 beekeepers from the county (N=210). Using the Krejcie and Morgan table, the study sample size was determined to be 140 (n=140), and the sampling method used was stratified sampling. The data used in the study is primary data collected using a researcher-made questionnaire in the spring of 2022, related to the last breeding season until that time. The research is exploratory in nature, so only descriptive statistics were used to assess the technical performance of beekeeping farms. The study employed SPSS v.26 and Excel 2019 software for statistical operations and analysis of collected data. The descriptive statistics used in the study include frequency, percentage, cumulative percentage, mode, mean, standard deviation, and minimum and maximum values.

 

Results and Discussion

    Descriptive statistics revealed that the average age of the beekeepers under study was approximately 44, and all of them were male. The findings clearly indicate that young people and women exhibit a significantly lower willingness or ability to work in beekeeping. Previous studies such as Aydın et al. (2020) and Tadesse et al. (2021) have confirmed this issue. Due to the high risk associated with the profession and the lack of familiarity among youth and women, the number of beekeeping activists may decrease. Hence, providing adequate incentives and facilities for women and youth is key to boosting beekeeping farm performance. According to the findings, on average, each beekeeper had about 140 colonies. Thus, the beekeeping farms in Fereydunshahr county had a semi-professional level of operation (76-150 Colonies). As a result, beekeeping in the studied area was done non-modern way with low productivity. Therefore, increasing beekeeping farms' scale up to the professional level should be considered. Among the 140 beekeepers surveyed, 67 of them (47.9%) considered beekeeping their primary occupation, while 73 beekeepers (52.1%) pursued it as a secondary job. Additionally, the average honey production per hive was roughly 9.7 kg, while the average production of beeswax, propolis, pollen, and royal jelly per hive were 0.48 kg, 0.027 kg, 0.339 kg, and 0.01 kg, respectively. This indicates an intermediate level of honey production performance. In comparison to the farms studied by Al-Ghamdi et al. (2017) in Saudi Arabia, where the average production of honey was about 6.6 kg, Fereydunshahr is in a more suitable status. However, when compared to the farms studied by Tadesse et al. (2021) in the south of Ethiopia, where the average production was 22.00 kg, Fereydunshahr is in an inappropriate status. On the other hand, the production of other bee products was not in a favorable status. This issue has impacted the economic status of beekeeping farms. Therefore, it is crucial to modify the production method of farms.

 

Conclusion

    This study aimed to analyze the technical performance of beekeeping farms in Fereydunshahr county and provide recommendations for enhancing their performance. Considering the potential of Fereydunshahr county in beekeeping, the technical performance of beekeeping farms in this region is unfavorable. Hence, it is crucial to identify and address the challenges and opportunities facing beekeeping farms to increase their performance to optimal levels and make better use of natural resources.

احمدی پری، معصومه؛ یاوری، احمدرضا و امیری، محمد جواد. (1391). ارزیابی توان اکولوژیک محیط زیست مطالعه موردی شهرستان فریدون شهر،اولین کنفرانس ملی راه کارهای دستیابی به توسعه پایدار (کشاورزی،منابع طبیعی و محیط زیست)، 20 اسفند، تهران.
برقی، حمید؛ بذرافشان، جواد و شایان، محسن. (1397). تحلیل و شناسایی پیامدهای خشکسالی بر ساکنین مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستای چقا شهرستان فریدونشهر). مخاطرات محیط طبیعی، 7 (15)، 141-160.
پرهیزکاری، ابوذر و مظفری، محمد مهدی. (1395). بررسی وضعیت اقتصادی صنعت زنبورداری توام با تحلیل اثرات افزایش قیمت نهاده های تولیدی (مطالعه موردی: زنبورداران مراتع الموت). تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 8 (2)، 47-75.
پرهیزکاری، ابوذر؛ مظفری، محمد مهدی؛ محمودی، ابوالفضل و شوکت فدایی، محسن. (1393). بررسی وضعیت اقتصادی صنعت زنبورداری در مراتع مستعد پرورش زنبور عسل (مطالعه موردی: مراتع الموت). مجله مرتعداری, 1(3), 113-132.
ثالثی، محمود؛ نیلفروشان، عبدالمجید و عباسیان، علیرضا. (1386). بررسی وضعیت اقتصادی صنعت زنبورداری در شهرستان نجف آباد اصفهان، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، 20 بهمن، مشهد.
حاجی علیان، ادریس. (1394). بررسی دانش و اقدامات مدیریتی زنبورداران شهرستان اشنویه و تأثیر آنها بر عملکرد زنبورستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. زنجان: دانشگاه زنجان، دانشکده کشاورزی.
حسین‌خانی مردانقم، آرش. (1396). بررسی عوامل موثر بر عملکرد و بازاریابی عسل در زنبورستان های دهستان دیزمار شرقی شهرستان خداآفرین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تبریز: دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی.
حسینی، سید عرفان. (1401). عوامل تأثیرگذار بر بهبود عملکرد و مدیریت واحدهای پرورش زنبورعسل در شهرستان فریدونشهر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، کرج: دانشگاه تهران، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی.
حسینی، سید عرفان؛ براتی، علی اکبر و شعبانعلی فمی، حسین. (1402). راهکارهای بهبود وضعیت عملکرد و مدیریت واحدهای پرورش زنبورعسل در شهرستان فریدونشهر. علوم و فنون زنبور عسل ایران، 14(26), 45-56.
حسینیان، سیده سودابه. (1391). بررسی دانش بومی زنبورداری در عرصه مراتع کوهستانی بینالود. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گرگان: دانشگاه کشاورزی و منابع‌طبیعی گرگان. 
حیدری، محمد. (1397). نقش قوانین مالیاتی در عملکرد تولیدکنندگان عسل. پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران، دانشکده کارآفرینی.
سپیانی، داودعلی؛ سپیانی، تورج و عظیمانی، علی. (1395). شناسایی وتحلیل سهم مولفه های بخش کشاورزی در توسعه روستایی مطالعه موردی شهرستان فریدونشهر، سومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، 25 اسفند، استانبول.
عندلیب اردکانی، داود و رستمی، خدامراد. (1395). دورکاری و ارتقای عملکرد سازمانی. کاوش های مدیریت بازرگانی، 8 (16)، 141-159.
غفاری، سارا. (1394). بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی صنعت زنبورداری استان همدان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. همدان: مؤسسه آموزش عالی عمران و توسعه.
فدایی، شهربانو؛ ارزانی، حسین؛ آذرنیوند، حسین؛ نهضتی، غلامعلی؛ کابلی، سید حسن و امین زاده، منصوره. (1390). اثر گیاهان شهدزا و گرده‌زا در برنامه‌ریزی کاربری مرتع از جنبه زنبورداری درحوزه طالقان میانی. علوم دامی ایران، 42 (1), 75-84.
قربانی، احمد؛ پوراکبری، یاسر؛ قاسمی، ابراهیم؛ دهقان‌زاده، هوشنگ و پاسبان، فاطمه. (1397). تعیین کارایی اقتصادی و ارایه الگوی مناسب پرورش زنبور عسل در شهرستان رودسر. تحقیقات کاربردی در علوم دامی، 7 (29)، 13-24.
کریمی، اعظم؛ سپهری، عادل و جعفری، رضا. (1394). تحلیل بهره برداری چندمنظوره از مراتع فریدونشهر واقع در استان اصفهان، اولین کنگره علمی پژوهشی توسعه و ترویج علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست ایران، 28 شهریور، تهران.
گویلی، ابراهیم؛ وهابی، محمدرضا؛ ارزانی، حسین و قصریانی، فرهنگ. (1390). ارزیابی شایستگی تولید در مراتع با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: منطقه فریدونشهر، اصفهان) . سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی ( کاربرد سنجش از دور و GISدر علوم منابع طبیعی، 2 (1)، 77-63 .
مبارک، مهدیه؛ غازیانی، فاطمه؛ نهضتی پاقلعه، غلامعلی و فرهادپور، محسن. (1402). تعیین میزان تغییرات اجزای اصلی زهر زنبورعسل در سه فصل و چند منطقه جغرافیایی ‏ایران. علوم دامی ایران، 54 (1), 47-59.
مرادی سراب، مینا. (1393). تحلیل مولفه های مدیریتی توانمندسازی زنبورداران استان البرز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. کرج: دانشگاه تهران، دانشکدگان کشاورزی و منابع‌طبیعی.
معصومی، کامران؛ اسفنجاری کناری، رضا و معتمد، محمدکریم. (1401). بررسی نسبت شکاف تکنولوژیکی و عوامل مؤثر بر کارآیی فنی واحدهای زنبورداری. تحقیقات تولیدات دامی، 11 (2), 93-107.
ملایی ‌زرندی، آسیه؛ مختاری‌دینانی، مریم و نظریان مادوانی، عباس. (1395). ارتباط بین کیفیت زندگی کاری و ادراک از عملکرد سازمانی در کارکنان وزارت ورزش و جوانان. مدیریت منابع انسانی در ورزش، 3 (2)، 205-219.
مهدوی، محمود؛ رحمانی، بیژن و تاج، شهره. (1396). بررسی تأثیر زنبورداری بر توسعه اقتصادی پایدار روستا در شهرستان نکاء. فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، 7 (29), 117-128.
میرمحمدصادقی، جواد؛ ادریس، محمدعلی و مستاجران، محمد. (1386). عوامل موثر بر درآمد زنبورداران شهرستان های اصفهان، خمینی شهر و نجف آباد، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، 20 بهمن، مشهد.
نوری، سید هدایت الله و جوزی‌خمسلوئی، آمنه. (1398). ارزیابی توانمندی‌ها و چالش‌های طبیعی زمین برای فعالیت کشاورزی در شهرستان فریدونشهر.  نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی، 23 (68)، 305-285.
وزارت جهاد کشاورزی. (1402). نتایج تفصیلی سرشماری زنبورستان‌های کشور در سال 1401. دریافت شده از: https://amar.maj.ir/Dorsapax/userfiles/Sub65/SZ1401-2.pdf
هیبتیان، محمدرضا. (1396). ارزیابی وضعیت اقتصادی صنعت زنبورداری در مراتع (مطالعه موردی: تنگ صیاد چهارمحال و بختیاری). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. اردکان: دانشگاه اردکان، دانشکده کشاورزی و منابع‌طبیعی.
 
Ahmad, T., Shah, G. M., Ahmad, F., Partap, U., & Ahmad, S. (2017). Impact of apiculture on the household income of rural poor in mountains of Chitral district in Pakistan. Journal of Social Sciences, 6(3), 518-531. https://doi.org/https://doi.org/10.25255/jss.2017.6.3.518.531
Ahmadi Pari, M., Yavari, A. R., & Amiri, M. J. (2013). Evaluation of the ecological potential of the environment (case study of Fereydunshahr county). The first national conference on ways to achieve sustainable development (agriculture, natural resources and environment), 10 March, Tehran, Iran. (in Persian). https://civilica.com/doc/197657/
Akbari Azirani, T., Mehrabian, A., & Asadi, P. (2022). Identification of Suitable Climatic Regions for Beekeeping in Isfahan Province with a Combined Approach of Fuzzy Logic and Melissopalynology. Journal of Natural Environment, 74(4), 776-796. (in Persian). https://doi.org/10.22059/jne.2022.328172.2265
Al-Ghamdi, A. A., Adgaba, N., Herab, A. H., & Ansari, M. J. (2017). Comparative analysis of profitability of honey production using traditional and box hives. Saudi Journal of Biological Sciences, 24(5), 1075-1080. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.sjbs.2017.01.007
Alropy, E. T., Desouki, N. E., & Alnafissa, M. A. (2019). Economics of technical efficiency in white honey production: Using stochastic frontier production function. Saudi Journal of Biological Sciences, 26(7), 1478-1484. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.sjbs.2019.09.029
Andalib Ardakani, D., & Rostami, K. (2017). Studying the impact of teleworking on organizational performance using structural equation modeling. Journal of Bussiness Administration Reseaech 8(16), 141-159. (in Persian). https://www.sid.ir/paper/197145/en
Aydın, B., Aktürk, D., & Arsoy, D. (2020). Economic and efficiency analysis of beekeeping activity in Turkey: Case of Çanakkale Province. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 67(2), 23-32. https://doi.org/10.33988/auvfd.571371
Barghi, H., Bazrafshan, J., & Shayan, M. (2018). The assessment and identify of drought in rural area (Feredounshar county). Journal of natural environment hazards, 7(15), 141-160. (in persian). https://www.sid.ir/paper/259128/en
Dogan, N., & Adanacioglu, H. (2021). Performance Evaluation of Beekeeping Farms: A Case Study from Gümüşhane, Turkey. Pakistan Journal of Zoology, 53(5), 1-10. https://doi.org/https://dx.doi.org/10.17582/journal.pjz/20201217151232
El Agrebi, N., Steinhauer, N., Tosi, S., Leinartz, L., de Graaf, D. C., & Saegerman, C. (2021). Risk and protective indicators of beekeeping management practices. Science of The Total Environment, 7(9), 1-10. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.149381
Elzaki, E., & Tian, G. (2020). Economic evaluation of the honey yield from four forest tree species and the future prospect of the forest beekeeping in Sudan. Agroforestry Systems, 94(3), 1037-1045. https://doi.org/10.1007/s10457-019-00478-1
Fadaei, S., Arzani, H., Azarnivand, H., Nehzati, G., Kaboli, S. H., & Aminzadeh, M. (2011). The Role of Pallen and Nectar Bearing Plants in Planning How to Use Rangeland in Bee Keeping Point of View. Iranian Journal of animal Science, 42(1), 75-84. (in Persian). https://ijas.ut.ac.ir/article_22719_2bb193cdaea85396fabbe7b043b04e06.pdf
Fels, D. I., Blackler, A., Cook, D., & Foth, M. (2019). Ergonomics in apiculture: A case study based on inspecting movable frame hives for healthy bee activities. Heliyon, 5(7), 1-9. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2019.e01973
Food and Agriculture Organization of the United Nations. (2023a). Crops and livestock products [Data file]. Retrieved from https://fenix.fao.org/faostat/static/bulkdownload/zip_files/Production_Crops_Livestock_E_All_Data.zip
Food and Agriculture Organization of the United Nations. (2023b). Value of Agricultural Production [Data file]. Retrieved from https://fenix.fao.org/faostat/static/bulkdownload/zip_files/Value_of_Production_E_All_Data.zip
Gavili, E., Vahabi, M. R., Amiri, F., & Arzani, H. (2014). Production suitability assessment in rangeland by Geographic Information System (Case study: Fereidoonshahr, Isfahan province). Journal of Applied RS & GIS Techniques in Natural Resource Science, 2(1), 63-77. (in Persian). https://doi.org/https://doi.org/10.22059/jrwm.2014.50033
Ghaffari, S. (2015). Surveing socio- economic impacts of bee keeping industry in Hamadan province. Master Thesis. University college of Omran and Toseeh, Iran. (in Persian). https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/4e1496dd00d745e755c56e6b0798d920
Ghorbani, A., Poorakbari, Y., Ghasemi, I., Dehghanzadeh, H., & Paseban, F. (2019). Determination of economic efficiency and providing a suitable model for beekeeping in Roodsar city. Applied Animal Science Research journal, 7(29), 13-24. (in Persian). https://doi.org/10.22092/aasrj.2018.121158.1144
Gilioli, G., Simonetto, A., Hatjina, F., & Sperandio, G. (2018). Multi-dimensional modelling tools supporting decision-making for the beekeeping sector. IFAC-PapersOnLine, 51(5), 144-149. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ifacol.2018.06.225
Haji Alian, E. (2015). Investigating knowledge and managerial actions of beekeepers and their effect on honybee farm yields in Oshnavieh Township. Master Thesis. University of Zanjan, Iran. (in Persian). https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/32cd81dc56f791095f3f97e548d589cc
Heybatian, M. R. (2018). Evaluation on Economic Condition of Beekeeping in Rangelands (Case Study: Tang Sayad- Charmahal va Bakhtiari Province). Master Thesis. Ardakan University, Iran. (in Persian). https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2eeca50bcd95178941f5ab8120688a3d
Heydari, M. (2019). The role of tax laws on the performance of honey producers. Master Thesis. University of Tehran, Iran. (in Persian). https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/65dc4a2290f49bb9cb1f558bd76fb9b1
Hosseini, S. E. (2022). Factors affecting the improvement of performance and management of beekeeping farms in Fereydunshahr county. Master Thesis. University of Tehran, Iran. (in Persian). https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/574b7a661e0e09599ec7a15f15372a4d
Hosseini, S. E., Barati, A. A., & Shabanali Fami, H. (2023). Solutions to improve the performance and management of beekeeping farms in Fereydunshahr county. Honeybee Science Journal, 14(26), 45-56. (in Persian). https://doi.org/10.22034/hbsj.2023.129870
Hosseinian, S. S. (2013). Indigenous knowledge on bee-keeping in mountainous rangelands of Binalood region. Master Thesis. Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Iran. (in Persian). https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/ddcee50b4e839c1f51cf3c253af1359a
Hosseinkhani Mardanegom, A. (2018). Survey the effective factors on honey Performance and Marketing in the apiaries of Eastern Dizmar District of Khodaafarin County. Master Thesis. University of Tabriz, Iran. (in Persian). https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/560f2b8643c4ed758f836fa13acad570
Iranian Ministry of Agriculture-Jahad. (2023). The detailed results of the census of Iran's apiaries in 2022. Information and Communication Technology Center. (in Persian). Received from https://amar.maj.ir/Dorsapax/userfiles/Sub65/SZ1401-2.pdf
Iseselo, M. K., Mosha, I. H., Killewo, J., Sekei, L. H., & Outwater, A. H. (2019). Can training interventions in entrepreneurship, beekeeping, and health change the mind-set of vulnerable young adults toward self-employment? A qualitative study from urban Tanzania. Plos one, 14(8), 1-18. https://doi.org/https://doi.org/10.1371/journal.pone.0221041
Karimi, A., Sepehri, A., & Jafari, R. (2015). Analysis of multi-functional exploitation of Fereydunshahr county pastures located in Isfahan province. The first scientific research congress for the development and promotion of agricultural sciences, natural resources and environment in Iran. 19 September, Tehran, Iran. (in Persian). https://civilica.com/doc/521553/
Kaya, U., & GÜRcan, S. (2021). An evaluation of the efficiency of beekeeping enterprises in Hatay province with data envelopment analysis. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 68(3), 229-235. https://doi.org/10.33988/auvfd.754619
Khansaritoreh, E., Salmaki, Y., Akbari Azirani, T., Henareh, F., Alizadeh, K., Ramezani, E., Zarre, S., Beckh, G., & Behling, H. (2021). The sources and quality of Iranian honey. Heliyon, 7(4), 1-10. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e06651
López-Uribe, M. M., & Simone-Finstrom, M. (2019). Special Issue: Honey Bee Research in the US: Current State and Solutions to Beekeeping Problems. Insects, 10(1), 22-27. https://doi.org/10.3390/insects10010022
Mahdavi, M., Rahmani, B., & Taj, S. (2018). Study of the theft effect on sustainable rural development in Neka city. Geography (Regional Planning), 8(1), 117-128. (in Persian). http://www.jgeoqeshm.ir/article_58332_17ecafaa7c5c2388c479bd64685d1f9e.pdf
Malaei Zarandi, A., Mokhtari Dinani, M., & Nazarian Madavani, A. (2016). Relationship between quality of work life and perceived organizational performance in youth and sports ministries staff. Human resource management in sport journal, 3(2), 205-219. (in Persian). https://www.sid.ir/paper/267342/en
Marriott, F. H. C. (1970). Basic Mathematics for the Biological and Social Sciences. Pergamon Publishing, Oxford. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/B978-0-08-006664-6.50006-3
Masumi, K., Esfanjari Kenari, R., & Motamed, M. K. (2022). Investigation of technological gap ratio and factors affecting the technical efficiency of beekeeping units. Animal Production Research, 11(2), 93-107. (in Persian). https://doi.org/10.22124/ar.2022.20703.1650  
Mirmohammad Sadeghi, J., Edris, M. A., & Mostajeran, M. (2007). Factors affecting the income of beekeepers in Isfahan, Khomeini Shahr and Najaf Abad counties. Jornal of Development And Productivity, 2(6), 1-9. (in Persian). https://www.magiran.com/paper/506112
Mobarak, M., Ghaziani, F., Nehzati paghale, G. A., & Farhadpour, M. (2023). Determining the amount of changes in the main components of honey ‎bee venom in three seasons and several geographical areas of Iran. Iranian Journal of animal Science, 54(1), 47-59. (in Persian). https://doi.org/10.22059/ijas.2022.339985.653877
Moradi Sarab, M. (2010). Analyzing the components empowering regarding management by the beekeepers, Alborz province. Master Thesis. University of Tehran, Iran (in Persian). https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/eb6e1e2a36a6cfc257982f65fc46d2e0
Neely, A. D., Adams, C., & Kennerley, M. (2002). The performance prism: The scorecard for measuring and managing business success. Prentice Hall Financial Times, London.
Nouri, S. H., & Jovzi Khamesluei, A. (2019). Evaluation of Natural potentials and Challenges of Land for Agricultural Activities in Fereydounshahr County. Journal of geography and plannig, 23(68), 285-305. (in Persian). https://www.sid.ir/paper/372980/en
Ogunjimi, S., Ajala, A., & Egbunonu, C. (2016). Assessing the Knowledge Level of Beekeepers on Improved Beekeeping Management Practices in Peri-Urban Areas of Southwestern Nigeria. Journal of Agricultural & Food Information, 17(1), 162-173. https://doi.org/10.1080/10496505.2015.1124781
Parhizkari, A., & Mozaffari, M. M. (2016). Investigating the economic status of the beekeeping industry through analysing the effects of the increase in the price of production inputs (case study: beekeepers of Alamut pastures). Journal of Agricultural Economics Research, 8(30), 47-75. (in Persian). https://jae.marvdasht.iau.ir/article_1988.html?lang=en
Parhizkari, A., Mozaffari, M. M., Mahmouddi, A., & Shokat Fadaie, M. (2014). Assessing the economic status of the beekeeping industry in suitable pastures for beekeeping (case study: Alamut pastures). Journal of Pasture, 1(3), 113-132. (in Persian). https://jrm.gau.ac.ir/article_2302.html?lang=fa
Rivera-Gomis, J., Bubnic, J., Ribarits, A., Moosbeckhofer, R., Alber, O., Kozmus, P., Jannoni-Sebastianini, R., Haefeker, W., Köglberger, H., Smodis Skerl, M. I., Tiozzo, B., Pietropaoli, M., Lubroth, J., Raizman, E., Lietaer, C., Zilli, R., Eggenhoeffner, R., Higes, M., Muz, M. N., . . . Formato, G. (2019). Good farming practices in apiculture. Rev Sci Tech, 38(3), 879-890. https://doi.org/10.20506/rst.38.3.3032
Salesi, M., Nilforoushan, A., & Abbasian, A. (2007). Analyzing the economic status of the beekeeping industry in Najaf Abad county (Isfahan province. The 6th Iranian Agricultural Economics Conference. 30 October, Mashhad, Iran. (in Persian). https://civilica.com/doc/46802/
Sepiani, D. A., Sepiani, T., & Azimani, A. (2016). Identifying and analyzing the contribution of the components of the agricultural sector in rural development (case study of Fereydunshahr county). 3rd international conference on modern research in management, economics and humanities. 15 March, Istanbul, Turkey. (in Persian). https://civilica.com/doc/549477/
Sert, D., & Demircan, V. (2018). Economic Analysis of Beekeeping Farms: A Case Study of Isparta Province in Turkey. Scientific Papers Series Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, 18(2), 397-402.
Sperandio, G., Simonetto, A., Carnesecchi, E., Costa, C., Hatjina, F., Tosi, S., & Gilioli, G. (2019). Beekeeping and honey bee colony health: A review and conceptualization of beekeeping management practices implemented in Europe. Science of The Total Environment, (69)6, 1-12. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.133795
Steinhauer, N. A. (2017). Reducing the risk of honey bee colony loss through beekeeping management practices. Dissertation.  University of Maryland, United States. http://hdl.handle.net/1903/20385
Tadesse, B., Tilahun, Y., Woyamo, W., Bayu, M., & Adimasu, Z. (2021). Factors influencing organic honey production level and marketing: evidence from southwest Ethiopia. Heliyon, 7(9), 1-9. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e07975